4. Turcja — Morze Śródziemne i Ikamet

Minę­ły pra­wie 3 mie­sią­ce — zde­cy­do­wa­nie za dłu­go. Przy­rze­ka­my popra­wę i posta­ra­my się pisać blo­ga bar­dziej regu­lar­nie i w krót­szych odstę­pach czasu.

Zamro­zi­li­śmy blo­ga bo chcie­li­śmy pocze­kać, aż naj­waż­niej­sze rze­czy zosta­ną wyja­śnio­ne … i tak się sta­ło. Osta­tecz­nie dosta­li­śmy pozwo­le­nie na pobyt w Tur­cji na rok. Zaję­ło nam to tro­chę cza­su… ale wszyst­ko po kolei. 

Po pano­ra­micz­nym śnia­da­niu nad Konyą (gdzie zakoń­czy­li­śmy blog 3), kie­ru­je­my się tro­chę na zachód. Po dro­dze mija­my fan­ta­stycz­ne for­my skal­ne, duże jezio­ra pokry­te szu­wa­ra­mi (znów brak wody) i podzi­wia­my zachód słoń­ca na wyso­ko­ści 1800m. Po alpej­skiej wędrów­ce aż mro­wi w sto­pach, szcze­gól­nie Tosię. Pozo­sta­je­my więc niżej i wędru­je­my po kanio­nie Yaka i Yazi­li­kay, a póź­niej do 800-metro­wej jaski­ni Zin­dan, któ­rej koń­cem jest gigan­tycz­ny komin kra­so­wy, pro­wa­dzą­cy pio­no­wo w górę. Nie­sa­mo­wi­te przeżycie!

Nie­co póź­niej docie­ra­my znów do Anta­lyi, gdzie słoń­ce nadal moc­no przy­grze­wa. Tu mamy wciąż lato, a z domu otrzy­mu­je­my pięk­ne zdję­cia Mön­chwin­kel w kolo­rach jesie­ni. Wspo­mnie­nia z domu i zbli­ża­ją­ca się jesien to dla nas sygnał star­to­wy do ofi­cjal­ne­go mara­to­nu ubie­ga­nia się o pozwo­le­nie na pobyt. W tej kwe­stii nie­miec­ki kon­su­lat gene­ral­ny w Anta­lyi pomógł nam nie­wie­le, w prze­ci­wień­stwie do turec­kich urzę­dów migra­cyj­nych. Naresz­cie wie­dzie­li­śmy, cze­go potrze­bu­je­my… wola­ła­bym tego nie wymie­niać. W mię­dzy­cza­sie musie­li­śmy zatrosz­czyć się o FREDA, któ­ry potrze­bo­wał dodat­ko­we­go pozwo­le­nia cel­ne­go na pobyt. Dwa dni i jesz­cze wię­cej siwych wło­sów póź­niej, przy dru­giej pró­bie prze­ko­na­nia cel­ni­ków i przy wspar­ciu przy­ja­ciół dosta­li­śmy prze­dłu­że­nie! FRED nie musi zatem zimo­wać na par­kin­gu cel­nym, wra­cać do Buł­ga­rii ani pła­cić 5‑cyfrowej grzyw­ny – a to były inne moż­li­we opcje.

Uskrzy­dle­ni pierw­szym suk­ce­sem wyru­sza­my wzdłuż wybrze­ża w kie­run­ku Kas, gdzie odwie­dza­my nowych przy­ja­ciół Isol­de i Die­the­ra i szu­ka­my miesz­ka­nia, aby ubie­gać się o pozwo­le­nie na pobyt. Wciąż jest bar­dzo gorą­co i wil­got­no i tyl­ko morze daje ochło­dze­nie. Nie­ste­ty jako szczu­ry lądo­we kli­ma­tu umiar­ko­wa­ne­go nie radzi­my sobie zbyt dobrze w tak gorą­cym kli­ma­cie, co prze­rzu­ca się na nastro­je. Dzie­ci się kłó­cą, sta­rzy krzy­czą i na koń­cu wszy­scy są źli. Pomi­mo nie­stru­dzo­ne­go wspar­cia Isol­dy, poszu­ki­wa­nia miesz­ka­nia w Kas nie powio­dły się, a i mia­stecz­ko nas w sobie nie roz­ko­cha­ło. Trud­no było­by nam sobie wyobra­zić sie­dze­nie tutaj w miesz­ka­niu przez 3 – 4 mie­sią­ce. Nie­ste­ty by ubie­gać sie o zgo­de na pobyt, potrze­bu­je­my sta­łe­go adre­su lub kogoś z Tur­cji, kto poda nam adres mel­dun­ko­wy i porę­czy za nas. Trud­na sprawa.

Coraz bar­dziej zda­je­my sobie spra­wę z tego, że potrze­bu­je­my prze­rwy w prze­miesz­cza­niu się i musi­my zdo­być jasność co do tego, jak i gdzie sfi­na­li­zo­wać poda­nie o pobyt i jak powin­ny wyglą­dać kolej­ne mie­sią­ce. Po par­nej, bez­sen­nej nocy, nęka­ni przez koma­ry i musz­ki, wpa­dli­śmy na pomysł, aby spró­bo­wać „work-away” (workaway.info). Eks­cy­tu­ją­ca kon­cep­cja, w któ­rej poma­ga się na far­mie, eko-pro­jek­cie, hoste­lu, restau­ra­cji itp. 4 – 5 godzin dzien­nie i w zamian otrzy­mu­je wyży­wie­nie i zakwa­te­ro­wa­nie, a tak­że zdo­by­wa wie­le nowych kon­tak­tów i doświad­czeń w innej kul­tu­rze. Kon­tak­tu­je­my się z 5. adre­sa­mi i otrzy­mu­je­my zapro­sze­nie od dwóch. Hmmmm… może w ten spo­sób uzy­ska­my adres meldunkowy?

Zanim urze­czy­wist­ni­my tą cie­ka­wą per­spek­ty­wę, decy­du­je­my się opu­ścić FREDA i wybrać się na 4‑dniową wędrów­kę słyn­nym likij­skim szla­kiem tury­stycz­nym. Ma dłu­gość 540 km i wije się wzdłuż wybrze­ża, obok wie­lu zabyt­ków i dzi­kie­go śród­ziem­no­mor­skie­go kra­jo­bra­zu. Wędru­je­my 30 kilo­me­trów czy­li tyl­ko jego nie­wiel­ką część, ale dla dzie­ci to napraw­dę wiel­kie osią­gnię­cie, bio­rąc pod uwa­gę cie­pło, znacz­ne róż­ni­ce wyso­ko­ści i stro­me przej­ścia! We czwo­ro śpi­my w dwu­oso­bo­wym namio­cie (sar­dyn­ko­we kli­ma­ty), wie­czo­rem gotu­je­my zup­ki i pozna­je­my też nowych przy­ja­ciół Bahar i Gök­ca­na, któ­rych będzie­my czę­ściej widy­wać w kolej­nych mie­sią­cach. Dobrze było roz­pro­sto­wać nogi i odswie­żyć umysł w tym suro­wym, suchym kra­jo­bra­zie, obok wie­lu opusz­czo­nych daw­nych grec­kich gospo­darstw, pól i wio­sek, obok likij­skich ruin i gro­bow­ców, pod sze­ro­kim błę­kit­nym nie­bem, i przy jesz­cze bar­dziej błę­kit­nym morzu!

Cie­szy­my się z powro­tu do FREDA, któ­ry cze­ka na nas na małym, rusty­kal­nym kem­pin­gu. Powo­li przy­go­to­wu­je­my się do wyru­sze­nia na wschód na naszą pierw­szą „wor­ka­way­ową” przy­go­dę. Jed­nak na krót­ko przed wyjaz­dem prze­pa­la nam się lap­top na kem­pin­go­wym zasi­la­niu… Nie do napra­wie­nia, jak się oka­zu­je po 3 dniach bie­ga­nia, pora­dach w oko­ło 6 ser­wi­sach i łącz­nie 6 tygo­dniach cze­ka­nia na napra­wę (kolej­na wymów­ka dla spóź­nio­ne­go blo­ga…). Teraz mamy nowy uży­wa­ny z naszym dobrym sta­rym twar­dym dys­kiem i wszyst­ko znów działa. 

W dro­dze na wschód w kie­run­ku Ana­mur zauwa­ża­my wie­le okrę­tów wojen­nych w zato­kach (pew­nie w związ­ku z napię­tą sytu­acją z Gre­cją), prze­szła nad nami pierw­sza gwał­tow­na burza w tym sezo­nie i obser­wu­je­my, jak wie­le gigan­tycz­nych kom­plek­sów hote­lo­wych stoi opusz­czo­nych i zamknię­tych. Naj­wy­raź­niej wystar­czy jeden pusty sezon, aby te „pała­ce” splaj­to­wa­ły. Aż żal patrzeć na takie inwe­sty­cje… Parę dni póź­niej docie­ra­my do Zey­ti­na­dy (wyspy oliw­nej), małej wio­ski na wyso­ko­ści 350m nad morzem. Tutaj spę­dza­my 2 tygo­dnie na naszym pierw­szym work-awayu. Zanu­rza­my się w życiu dużej turec­kiej rodzi­ny, ota­cza­ją nas stro­me sady oliw­ne, plan­ta­cje gra­na­tów, man­da­ry­nek, poma­rań­czy… poma­ga­my w rodzin­nym pen­sjo­na­cie i restau­ra­cji Gözle­me. Uczy­my się goto­wać syrop z gra­na­tów, robi­my mar­mo­la­dę z pigwy, poma­ga­my przy zbio­rach oli­wek, ści­na­niu drzew i jeste­śmy roz­piesz­cza­ni pysz­nym domo­wym jedze­niem. Nie­bo w gębie! Dzie­ci są na dwo­rze przez cały dzień i poma­ga­ją, kie­dy tyl­ko mogą. Tu odży­wa­my i nie może­my się docze­kać, aby wnieść swój wkład pra­cy i doświad­cze­nia w bar­dzo pro­sty sys­tem wymia­ny — bez prze­li­cza­nia, kom­pen­so­wa­nia, myśle­niu o zysku lub ren­tow­no­ści. Tutaj tak­że nawią­zu­je­my nową przy­jaźń z Pete­rem, „podróż­ni­kiem” z Nowej Zelan­dii, któ­ry jeź­dzi na rowe­rze po całym świe­cie od pra­wie 2 lat. Leo i Anto­nia pra­wie na krok go nie odstę­pu­ją, a on gra z nimi w ber­ka, w kar­ty, pły­wa i się wygłu­pia. Będzie­my go widy­wać częściej.

Na począt­ku listo­pa­da żegna­my się z Zey­ti­na­dą i wra­ca­my na zachód, do Olym­pos na dru­gi wor­ka­way. Tym razem to pro­jekt cyr­ko­wy nie­miec­ko-turec­kiej pary arty­stów. Tho­mas pocho­dzi z Kreu­zber­gu i co roku orga­ni­zu­je festi­wal ulicz­ny „Ber­lin-Lacht” (Ber­lin się śmie­je), mamy więc wie­le wspól­nych tema­tów do prze­ga­da­nia. Zagrze­wa­my tu miej­sca na 2 tygo­dnie i poma­ga­my głów­nie przy roz­bu­do­wie drew­nia­nych chat. W wol­nej chwi­li wędru­je­my po dzi­kim wybrze­żu Par­ku Naro­do­we­go Olym­pos i sta­ro­żyt­nym mie­ście o tej samej nazwie. W Olym­pos u zaprzy­jaź­nio­nej Tur­czyn­ki otrzy­mu­je­my tak­że nasz adres mel­dun­ko­wy z poświad­cze­niem nota­rial­nym. Mamy zatem miej­my nadzie­ję wszyst­ko, co koniecz­ne na naszą ostat­nią „roz­mo­wę” w urzę­dzie ds. migra­cji. I rze­czy­wi­ście, po dwóch kolej­nych ner­wo­wych dniach w urzę­dach, nie­zli­czo­nych doku­men­tach i miłej poga­węd­ce, nasze zezwo­le­nie na pobyt zosta­ło ofi­cjal­nie zatwier­dzo­ne. Osta­tecz­ny cer­ty­fi­kat (kar­ta chi­po­wa „ika­met”) zosta­nie wysła­ny pocz­tą po ok. 4 tygo­dniach. Z rado­ści i ulgi pra­wie fika­my koziołki…

Jest koniec listo­pa­da i nawet jeśli tego jesz­cze nie czu­je­my, roz­po­czy­na się adwent. Jeste­śmy wol­ni, nie jeste­śmy przy­wią­za­ni do miej­sca ani miesz­ka­nia i musi­my tyl­ko zostać w regio­nie, aby ode­brać nasz ika­met. Po roz­wa­że­niu paru opcji oka­zu­je się, że może­my świę­to­wać Boże Naro­dze­nie i Syl­we­stra razem z przy­ja­ciół­mi w Zey­ti­na­dzie. Jest nam bar­dzo miło! Zanim tam dotrze­my, wra­ca­my jesz­cze kawa­łe­czek na zachód do Bodrum – by poznać ten kawa­łek wybrze­ża, któ­re­go jesz­cze nie zna­my. Zaczy­na­my odczu­wać, że tak­że tutaj w Tur­cji ogra­ni­cze­nia zwią­za­ne z covi­dem są coraz więk­sze. Na szczę­ście dla nas, tury­ści są póki co wyłą­cze­ni z obo­wią­zu­ją­cych restryk­cji. Po dro­dze zwie­dza­my likij­ski Xan­thos, sta­ry opusz­czo­ny klasz­tor skal­ny i opusz­czo­ną przed pra­wie 100 laty nie­gdyś grec­ką wio­skę. A pomię­dzy tym wszyst­kim pięk­ne puste zato­ki i samot­ne plaże.

Na począt­ku grud­nia jeste­śmy na kolej­nym wor­ka­wayu nie­da­le­ko Bodrum w Gümüslük. Tutaj znów spo­ty­ka­my Etha­na, Kana­dyj­czy­ka, z któ­rym zaprzy­jaź­ni­li­śmy się w Olym­pos. Pro­jekt nosi nazwę „glam­ping” — rodzaj luk­su­so­we­go warian­tu kem­pin­gu i wciąż jest w trak­cie budo­wy. I zno­wu mamy szczę­ście spo­tkać miłą mło­dą gru­pę mię­dzy­na­ro­do­wą, z któ­rą spę­dza­my tydzień. Jasiek sta­ra się popra­wić oświe­tle­nie i dopra­co­wać elek­try­kę, a ja szy­ję hama­ki (naresz­cie mogę znów dotknąć maszy­nę do szy­cia, już mi tego bra­ko­wa­ło!). W mię­dzy­cza­sie dzie­ci uczą się balan­so­wać na slac­kli­ne, żon­glo­wać i piec tace peł­ne cia­stek adwen­to­wych. Po ser­decz­nym poże­gna­niu z Gümüslük spę­dza­my jesz­cze parę dni z Bahar i Gök­ca­nem, któ­rzy na sąsied­nim pół­wy­spie Iasos odzie­dzi­czy­li po bab­ci sta­ry dom i mają­tek nad morzem. Pla­nu­ją zbu­do­wać tu mały hostel z kem­pin­giem. Ide­al­ne miej­sce na taki projekt.

Jest poło­wa grud­nia i naj­wyż­szy czas, aby­śmy wró­ci­li do Zey­ti­na­dy na Boże Naro­dze­nie. Wybie­ra­my dłuż­szą tra­sę przez górzy­ste tere­ny i nie może­my docze­kać się ponow­ne­go zoba­cze­nia turec­kich Male­diw czy­li jezio­ra Sal­da (blog 3) – tym razem w magicz­nej mgle. W górach włą­cza­my teraz już ogrze­wa­nie w naszym FREDZIE, a na szczy­tach leży bia­ły śnieg. Zupeł­nie ina­czej, niż gdy wra­ca się do Anta­lyi w łagod­ną, ​​cie­płą pogo­dę t‑shirtową. Tutaj w Anta­lyi – wylud­nio­nej przez lock­down –  spo­ty­ka­my ponow­nie Pete­ra i razem prze­jeż­dża­my ostat­nie kilo­me­try do Zey­ti­na­dy na wspól­ne świętowanie.

Te świę­ta były wyjąt­ko­we i pięk­ne. Ivett, żona nasze­go gospo­da­rza, pocho­dzi z Węgier i jest bli­ska naszym tra­dy­cjom. Wspól­nie obcho­dzi­li­śmy Wigi­lię w dużym gro­nie, z cho­in­ką z fil­cu, kolo­ro­wy­mi świa­teł­ka­mi, barsz­czem, rybą, sałat­ką ziem­nia­cza­ną i drob­ny­mi, sym­pa­tycz­ny­mi pre­zen­ta­mi. Pie­cyk na drew­no roz­grze­wał atmos­fe­rę, sied­mio­ro dzie­ci sza­la­ło rado­śnie, a my „doro­śli” rów­nież cie­szy­li­śmy się z tego zaim­pro­wi­zo­wa­ne­go, kolo­ro­we­go, mię­dzy­na­ro­do­we­go świę­ta z winem, sło­dy­czam i świą­tecz­ną muzy­ką. Zosta­nie­my tu tro­chę dłu­żej i powi­ta­my Nowy Rok w Zey­ti­na­dzie. W mię­dzy­cza­sie będzie­my nadal poma­gać w gospo­dar­stwie i w lesie, cie­szyć się świe­żym gözle­me i spa­ce­ro­wać nad morze…

Na koniec chcie­li­by­śmy tro­chę napi­sać o dzie­ciach. Leo powo­li sta­je się maj­ster­ko­wi­czem. Budu­je zapro­jek­to­wa­ne przez sie­bie fil­try do wody z bam­bu­sa i żwi­ru, mini tele­skop z łusek nabo­jów, kuchen­ki spi­ry­tu­so­we ze sta­rych puszek po piwie, mini kuszę ze spi­na­czy do bie­li­zny… Pra­wie codzien­nie spa­wa, klei, malu­je i lutu­je. Ponie­waż inter­net jest dro­gi i ogra­ni­czo­ny, dużo czy­ta. Ostat­nio w cią­gu kil­ku dni prze­czy­tał po nie­miec­ku „Spi­nacz na Ala­sce” i „Hra­bia Mon­te Chri­sto”, a teraz czy­ta po pol­sku „Pió­ro T‑Rexa” z Magicz­ne­go Drze­wa. Świa­tło w alko­wie pali się do póź­nych godzin noc­nych… Mówi też zabaw­nym slan­giem po angiel­sku z nutą irlandz­ką, kana­dyj­ską i nowozelandzką.

Anto­nia to jed­no (?!) nie­wy­czer­pa­ne źró­dło ener­gii od rana do wie­czo­ra, i poma­ga wszę­dzie. Zaczy­na wcze­śnie od doje­nia kozy, robie­nia i wało­wa­nia cia­sta, zbie­ra­nia drew­na, kro­je­nia warzyw itp. W mgnie­niu oka pod­bi­ja ser­ca swo­im weso­łym, pew­nym sie­bie spo­so­bem bycia. Uwiel­bia się przy­tu­lać, trosz­czy się o wszyst­ko i wszyst­kich i jest szczę­śli­wa z powo­du cza­su i uczu­cia, któ­rym się ją obda­ro­wu­je. Ale obo­je razem…  mogą strasz­nie kłó­cić się i wal­czyć, czym dopro­wa­dza­ją nas do gra­nic cier­pli­wo­ści. To praw­dzi­we wyzwa­nie na tych kil­ku metrach kwa­dra­to­wych. Mimo naj­szczer­szych chę­ci i dobrej woli to nie jest tyl­ko ide­al­na, pięk­na stro­na podróży…

W każ­dym razie dzie­ci są aktyw­ne przez więk­szość dnia. W lesie, nad morzem, na gór­skich łąkach, pod­czas zbio­rów, wyci­na­nia drzew lub pie­szych wędró­wek. Z pew­no­ścią nie jest to szko­dli­we dla ukła­du odpor­no­ścio­we­go, a wręcz prze­ciw­nie. Więc śmie­ją się dużo i czę­sto, wygłu­pia­ją i do tej pory nawet nie byli prze­zię­bie­ni. Pozna­ją wie­le innych dzie­ci, szyb­ko nawią­zu­ją kon­tak­ty i „roz­ma­wia­ją” ze sobą ręka­mi i noga­mi w mie­szan­ce nie­miec­kie­go, angiel­skie­go, pol­skie­go i tureckiego. 

Wnio­sek: każ­de­go wie­czo­ru jeste­śmy wdzięcz­ni za ogrom­ną wol­ność, któ­rą uzy­ska­li­śmy i któ­ra sta­ła się o wie­le bar­dziej war­to­ścio­wa w obec­nych cza­sach. W ten spo­sób auto­ma­tycz­nie spo­ty­ka­my ludzi z róż­nych śro­do­wisk i naro­do­wo­ści, któ­rzy nie dają się kie­ro­wać stra­chem, ale z dużą dozą zaufa­nia do Boga (lub Wyż­sze­go Dobra) wita­ją i prze­ży­wa­ją każ­dy nowy dzień. Myślę, że naj­więk­szym jak dotąd pre­zen­tem na tej wypra­wie jest moż­li­wość poda­ro­wa­nia naszym dzie­ciom odro­bi­ny nor­mal­no­ści, pew­no­ści sie­bie i rado­ści życia. Bo nie my, ale oni nio­są w sobie przy­szłość, w któ­rej kie­dyś będzie­my żyć my, „sta­rzy”.

Co dalej? Rów­nież tutaj, w Zey­ti­na­dzie, wzrok tęsk­nie podą­ża dale­ko w morze w kie­run­ku zacho­du słoń­ca. Póki co pozo­sta­nie­my na wybrze­żu turec­kim. Ocze­ku­je nas kil­ka wizyt w Olym­pos, Anta­lyi i Konyi. Ale potem w koń­cu ruszy­my dalej na wschód, tro­chę bli­żej sta­rej Per­sji. Następ­nym celem podró­ży jest pro­win­cja Hatay, któ­ra od zacho­du gra­ni­czy z Morzem Śród­ziem­nym, a od wscho­du z Syrią. Z począt­kiem wio­sny będzie­my podró­żo­wać dalej do wschod­niej Tur­cji, w głąb Ana­to­lii, gdzie teraz panu­ją ostre mro­zy. A co potem? Nie chce­my pla­no­wać dużo dalej. Każ­dy dzień sam w sobie pozo­sta­je darem – as long as we keep on rol­ling… 2021!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•