Leo Post 7

Witam po wakacjach,

Mam nadzie­ję, że miło spę­dzi­li­ście lato! 

Oto odpo­wie­dzi na pyta­nia z postu 6:

Pyta­nie 1: Co to są dom­ki trul­li i z cze­go są zro­bio­ne?

Trul­li, to nazwa okrą­głych dom­ków budo­wa­nych przez bied­nych ludzi w Har­ran (obec­nie Tur­cja). Budo­wa­no je z mie­szan­ki gli­ny i słomy.

Pyta­nie 2: Czy są w Euro­pie takie świą­ty­nie i co to są słu­py T?

W Euro­pie znaj­du­je się znacz­nie młod­sza (4000 lat), ale podob­na świą­ty­nia zwa­na „Sto­ne­hen­ge”.

T‑filary to duże kamien­ne fila­ry w kształ­cie lite­ry T.

Pyta­nie 3: Czym są kata­kum­by i kto to jest patriarcha?

Kata­kum­by to pod­ziem­ne miej­sca gro­bow­ców. Patriar­cha to gło­wa kościo­ła, np. biskup naj­wyż­szej ran­gi, któ­ry ma wła­dzę nad przy­dzie­lo­nym obsza­rem patriar­chal­nym (region).

Pyta­nie 4: Co to jest obsy­dian i do cze­go uży­wał go czło­wiek pierwotny?

Obsy­dian to ska­ła wul­ka­nicz­na, któ­ra jest prze­zro­czy­sta i przy­po­mi­na szkło. Ponie­waż może mieć bar­dzo ostre kra­wę­dzie, pre­hi­sto­rycz­ni ludzie uży­wa­li go do wytwa­rza­nia narzę­dzi i broni.

Pyta­nie 5: Co to jest kaldera?

Kal­de­ra to kra­ter wulkanu.

Pyta­nie 6: Jakim rodza­jem pisma jest pismo urartyjskie?

Pismo Urar­tus jest pismem klinowym.

Pyta­nie 7: Któ­re z tych kamie­ni są krysz­ta­ła­mi soli?

Bia­ły dol­ny lewy i sza­ry gór­ny pra­wy to krysz­ta­ły soli.

Wyciecz­kę po Gru­zji roz­po­czę­li­śmy w Batu­mi (moim ulu­bio­nym mie­ście) i jeste­śmy w tym kra­ju od 2,5 mie­sią­ca. Już 5 lat temu byli­śmy w Batu­mi i wte­dy kupi­li­śmy pysz­ny chleb Scho­ti w pie­kar­ni sta­re­go dziad­ka. Mia­sto zmie­ni­ło się i sta­ło dość nowo­cze­sne, ale dzia­dek wciąż tam jest, poka­za­li­śmy mu sta­re zdję­cie z chle­bem i… ponow­nie kupi­li­śmy Scho­ti. W Batu­mi byli­śmy też na świet­nym kon­cer­cie zespo­łu Elrow Band. 

Po kąpie­li w Morzu Czar­nym poje­cha­li­śmy do gorą­cych źró­deł w Wani (ponad 40 stop­ni). Spo­tka­li­śmy tam sym­pa­tycz­ną izra­el­ską rodzi­nę, któ­ra podró­żo­wa­ła Mit­su­bi­shi Deli­ca (super faj­ny samo­chód tere­no­wy, zwa­ny też Spa­ce Gear). Pozwo­lo­no mi go dokład­nie pooglądać.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Potem, tak jak 5 lat temu jeź­dzi­li­śmy kolej­ką lino­wą w Kuta­isi, i poje­cha­li­śmy do Zqu­al­tu­bo. Zqu­al­tu­bo to opusz­czo­ne uzdro­wi­sko byłe­go Związ­ku Radziec­kie­go z wie­lo­ma pięk­ny­mi ruina­mi hote­li z lat 60. XX wie­ku. Roz­ma­wia­łem tam też z moją nauczy­ciel­ką i dobrze zakoń­czy­łem pią­tą klasę.

Pyta­nie 1: Czym był Zwią­zek Radziecki? 

Dalej w Sair­me spo­tka­li­śmy przy­ja­ciół, kąpa­li­śmy się w cie­płym base­nie mine­ral­nym i zro­bi­li­śmy chleb na paty­ku. Następ­ny przy­sta­nek był w Chia­tu­rze, mie­ście sta­rych kopal­ni man­ga­nu z ponad 50 sta­ry­mi kolej­ka­mi lino­wy­mi, któ­re już nie­ste­ty nie dzia­ła­ją. W całym mie­ście był pył, i nawet rze­ka była szara.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Bor­jo­mi sły­nie z bar­dzo zdro­wej wody mine­ral­nej. Byli­śmy tam 5 lat temu i wte­dy stra­ci­łem pierw­szy mlecz­ny ząb. Zro­bi­li­śmy sobie 3‑dniową wędrów­kę po Par­ku Naro­do­wym Bor­jo­mi. Pierw­sze­go dnia prze­szli­śmy 9,5km i 1000m róż­ni­cy wznie­sień w 5,5h… W sumie prze­szli­śmy 32km, spa­li­śmy 2 noce w pro­stej gór­skiej cha­cie (bez wody i prą­du), ogrze­wa­jąc i gotu­jąc na pie­cu opa­la­nym drew­nem. Wędrów­ka była męczą­ca, ale też bar­dzo piękna.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

W Atsku­ri wdra­pa­li­śmy się na ruiny zam­ku, zro­bi­li­śmy pra­nie i spa­li­śmy w pen­sjo­na­cie Mai. W pen­sjo­na­cie był bar­dzo bez­czel­ny husky o imie­niu Max, któ­ry był zazdro­sny o wszyst­kich i myślał, że jest sze­fem. Ku mojej rado­ści wła­ści­cie­le mie­li Mit­su­bi­shi Paje­ro v20, któ­re­mu bar­dzo uważ­nie się przyj­rza­łem. Nie­da­le­ko Atsku­ri w zagaj­ni­ku ukry­ty jest mały ter­mal­ny basen (Tsi­nu­ba­ni). Tam ogrze­wa­li­śmy się w gorą­cym base­nie i ochła­dza­li­śmy w rze­ce obok.

W Achal­ci­che znaj­du­je się bar­dzo ład­ny zamek, któ­ry zwie­dzi­li­śmy, a potem zja­dłem bar­dzo smacz­ne­go che­ese­bur­ge­ra. Następ­nie w Idma­la nad rze­ką spę­dzi­li­śmy 2 dni z Ingą, Vol­ke­rem, Mailą i Fin­ją (rodzi­na z DE). Dużo się bawi­li­śmy, zro­bi­li­śmy bitwę wod­ną i ogni­sko z chle­bem na paty­ku, i jeź­dzi­li­śmy kon­no — było super! 

Dalej w Tsal­ce spę­dzi­li­śmy kil­ka dni przy kanio­nie i pozna­li­śmy miłych ludzi. Dużo roz­ma­wia­łem po angiel­sku z Bel­lą z San Die­go i bawi­łem się z 2 mały­mi szcze­nia­ka­mi (Flec­ki i Keks). W pobli­żu znaj­du­je się rów­nież Cou Cou Hostel, w któ­rym spró­bo­wa­li­śmy ory­gi­nal­ne­go fran­cu­skie­go (śmier­dzą­ce­go) sera.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dalej krę­co­ną gór­ską tra­są dotar­li­śmy do Sam­shvil­de. Tam zosta­li­śmy opro­wa­dze­ni przez bar­dzo miłe­go sze­fa arche­olo­gów po dużym zam­ku i ruinach mia­sta i mogli­śmy obser­wo­wać pra­ce wyko­pa­li­sko­we. Następ­nie w kanio­nie Bir­tvi­si (pra­wie jak w Górach Połab­skich) zro­bi­li­śmy w sumie 6,5km i 5h mar­szu. Wspi­na­li­śmy się w górę, w dół, w górę, w dół… i było bar­dzo gorąco.

• 

• 

• 

• 

W oko­li­cach Tbi­li­si byli­śmy w Rusta­vi, daw­nym mie­ście prze­my­sło­wym zbu­do­wa­nym wokół ogrom­nej huty.

Pyta­nie 2: Jaka jest sto­li­ca Gru­zji i jaka jest jej inna nazwa?

Rusta­vi ma nową i sta­rą część mia­sta. Bar­dziej podo­ba­ła mi się sta­ra część ze wzglę­du na dużo faj­nych graf­fi­ti, naj­lep­sze­go gru­ziń­skie­go che­ese­bur­ge­ra, jaki do tej pory jedli­śmy i świet­ny warsz­tat rowe­ro­wy (Bike Cor­ner). Zja­dłem tam też pysz­ne gru­ziń­skie Shu. 

Pyta­nie 3: Co to jest gru­ziń­skie Shu?

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Z powo­du upa­łu zosta­li­śmy w Tbi­li­si tyl­ko jeden dzień i noc. Sta­li­śmy na par­kin­gu, gdzie znów spo­tka­li­śmy pol­ską rodzi­nę (The big 5). Obok par­kin­gu jest świet­ny ska­te­park, na któ­rym jeź­dzi­łem na rowe­rze, a Anto­nia na hulaj­no­dze. W Tbi­li­si widzia­łem ogrom­ne pral­ki w pral­ni Spe­ed ​​Queen (gdzie bez pro­ble­mu bym się zmie­ścił) i spo­tka­łem wie­lu podróż­ni­ków – chy­ba jest to miej­sce spo­tkań globtroterów.

Po Tbi­li­si poje­cha­li­śmy do Par­ku Naro­do­we­go Vash­lo­va­ni. Ten park jest pół­pu­sty­nią, a latem jest oko­ło 50 stop­ni w cie­niu (to zna­czy, że latem nikt tam nie jeź­dzi). Mie­li­śmy szczę­ście, bo na kil­ka dni pogo­da się ochłodziła.

Pyta­nie 4: Co to jest półpustynia?

Po desz­czu dro­gi nie były tak zaku­rzo­ne, ale bar­dzo błot­ni­ste i śli­skie. Pora­dzi­li­śmy sobię cał­kiem nie­źle, i zoba­czy­li­śmy wul­ka­ny błot­ne. Te wul­ka­ny były dziu­ra­mi o głę­bo­ko­ści ok. 1m (mie­rzo­ne paty­kiem), były wypeł­nio­ne czar­ną, lep­ką, podob­ną do smo­ły masą i cią­gle bulgotały.

Pyta­nie 5: Jaki to może być za masa?

Na pół­pu­sty­ni kąpa­li­śmy się w zapo­rze, któ­ra słu­ży jako zbior­nik wod­ny dla całe­go regio­nu. W Vash­lo­va­ni spo­tka­łem Domi­ni­ka i Ben­ny­’e­go (dwóch bar­dzo miłych Niem­ców) (Domi­nik z Toyo­tą Land­cru­iser HZJ 78 4,2‑litrowy die­sel i Ben­ny z Nis­sa­nem X‑trail) i dużo roz­ma­wia­łem o samo­cho­dach. W dro­dze powrot­nej jecha­li­śmy bar­dzo bli­sko gra­ni­cy z Azer­bej­dża­nem. Znów na nor­mal­nej dro­dze, zwie­dzi­li­śmy sta­re rosyj­skie lot­ni­sko woj­sko­we z oko­ło 50 han­ga­ra­mi. Han­ga­ry były uży­wa­ne dla odrzu­tow­ców, dziś są puste lub odwie­dza­ne przez kro­wy. Jeśli chce­cie go zna­leźć w Google Maps musi­cie wpi­sać: 41°23’11.5 “N 46°22’22.9” E lub 41.386528, 46.373028 i prze­łą­czyć na zdję­cie sate­li­tar­ne – napraw­de warto!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dalej poje­cha­li­śmy do Par­ku Naro­do­we­go Lago­de­khi. Tam spo­tka­li­śmy bar­dzo miłą panią z admi­ni­stra­cji, któ­ra nauczy­ła się nie­miec­kie­go od swo­jej mamy i czę­sto­wa­ła nas loda­mi. Ta pani ma koty per­skie, a jeden z nich to Tobias, pocho­dzi z Nie­miec, ale nie rozu­mie nie­miec­kie­go. Tam też pozna­li­śmy bar­dzo sym­pa­tycz­ną gru­ziń­ską rodzi­nę — tata jest koszy­ka­rzem, a dzia­dek słyn­nym bok­se­rem w Związ­ku Radziec­kim i zdo­był kil­ka meda­li w NRD. Anto­nia i ja bawi­li­śmy się i kąpa­li­śmy z dzieć­mi Mateo i Damia­no, a wie­czo­rem wszy­scy zje­dli­śmy razem kola­cję. W Lago­de­khi zro­bi­li­śmy dwie wędrów­ki do wodo­spa­dów, jed­ną do Wodo­spa­du Black Gro­use o wyso­ko­ści 6m, a dru­gą do Wodo­spa­du Nino­skhe­vi o 40m. Kil­ka razy musie­li­śmy się wspi­nać i prze­pra­wiać przez rze­kę (cza­sem w butach lub bez). Na koniec poszli­śmy popły­wać w gór­skiej rze­ce i było zim­no i cool.

Prze­je­cha­li­śmy przez Guria­ni, mia­sto, w któ­rym miesz­kał zna­ny gru­ziń­ski tata, któ­ry chciał odwie­dzić swo­je­go syna-żoł­nie­rza pod­czas II woj­ny świa­to­wej. Histo­ria jest bar­dzo cie­ka­wa i wyda­rzy­ła się napraw­de, a póź­niej w 1964 roku nakrę­co­no film pod tytu­łem: Ojciec żoł­nie­rza. Obej­rze­li­śmy go i to było bar­dzo wzruszające.

Gru­zi­ni zna­ni są z bar­dzo sta­rej tra­dy­cji pro­duk­cji wina. W piw­ni­cy winiar­ni w par­ku Tsi­nan­da­li zoba­czy­łem butel­kę wina w cenie (Pyta­nie 6):

a) ok. 1370 Lari

b) ok. 4500 lari

c) ok. 8850 lari 

W Tela­vi jest ok. 1000 let­nia bab­cia, któ­ra nie dość, że na nas nakrzy­cza­ła w muzeum, bo cze­goś dotknę­li­śmy, to jesz­cze zro­bi­ła nam naj­gor­sze­go bur­ge­ra w Gru­zji. Chwi­la… nie mogłem się skon­cen­tro­wać, bo tata mi doku­czał, więc jesz­cze raz od począt­ku: W Tela­vi jest ok. 1000 let­ni pla­tan i napraw­dę bab­cia, któ­ra nakrzy­cza­ła na nas w muzeum (mimo to obra­zy były bar­dzo pięk­ne). W mie­ście zje­dli­śmy naj­gor­sze­go bur­ge­ra w Gru­zji, jak dotąd.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Kon­ty­nu­uje­my podróż w kie­run­ku wyso­kich gór Kau­ka­zu. W Rosh­ce spo­tka­li­śmy po dro­dze miłą parę Szwaj­ca­rów Alek­san­drę i Fabia­na z trze­ma psa­mi w VW LT. Byli­śmy zdu­mie­ni, że poko­na­li tę trud­ną tra­sę tym samo­cho­dem (nawet bez napę­du na czte­ry koła)! Z Rosz­ki wędro­wa­li­śmy do 3 jezior Abu­de­lau­ri (zie­lo­ne, nie­bie­skie i bia­łe) i spa­li­śmy tam w naszym namio­cie. W sumie było to 10km i z 2000m do oko­ło 3000m npm, a w nocy było bar­dzo cia­sno i zim­no. Wie­czo­rem sie­dzie­li­śmy na zewnątrz w śpi­wo­rach i oglą­da­li­śmy spa­da­ją­ce gwiaz­dy i lata­ją­ce sate­li­ty. Na kola­cję mie­li­śmy chiń­skie zup­ki, ale nie­ste­ty zapo­mnie­li­śmy o łyż­kach i musia­łem wyciąć z drewna.

• 

• 

• 

• 

• 

Przez Prze­łęcz Niedź­wie­dzią poje­cha­li­śmy do Sha­ti­li. Sha­ti­li to ufor­ty­fi­ko­wa­ne mia­sto z wie­ża­mi z XII- XIII wie­ku. Obec­nie miesz­ka tam tyl­ko kil­ka rodzin.

Pyta­nie 7: Dla­cze­go na Kau­ka­zie budo­wa­no takie miasta?

Po dro­dze zatrzy­ma­li­śmy się w nekro­po­li Ana­to­ri. Miej­sce to jest wyjąt­ko­we, ponie­waż każ­dy miesz­ka­niec wsi, któ­ry zacho­ro­wał z powo­du śre­dnio­wiecz­nej zara­zy (Czar­na Śmierć) szedł na cmen­tarz, aby tam umrzeć i nie zara­żać innych. W koń­cu umar­li wszy­scy oprócz jed­ne­go 12-let­nie­go chłop­ca. W tym cza­sie chło­piec pra­co­wał jako pasterz w sąsied­niej wsi.

Z Sha­ti­li poje­cha­li­śmy bar­dzo wąską tra­są do Mut­so (kolej­ne­go sta­re­go mia­sta-for­ty­fi­ka­cji). Miesz­ka tam tyl­ko jed­na rodzi­na i pro­wa­dzi tam małą, smacz­ną restau­ra­cję. Ta tra­sa jest prze­jezd­na tyl­ko 4 – 5 mie­się­cy w roku, zimą z powo­du lodu i śnie­gu są odcię­ci od cywi­li­za­cji. Rodzi­na ma małe gospo­dar­stwo rol­ne ze zwie­rzę­ta­mi i żyje z tego, co sami wytwa­rza­ją (ser, miód, masło, mle­ko, mię­so, nie­któ­re owo­ce i warzy­wa). W rodzi­nie jest też dziew­czyn­ka Keti (10 lat), z któ­rą bawi­li­śmy się z Antonią.

W górach zro­bi­li­śmy sobie 3 wędrów­ki, do Ardo­ti (12km), do Kha­kha­bo (15km) i do Anda­ki (10km). W dro­dze do Ardo­ti widzie­li­śmy wie­le gro­bów dzie­ci na pobo­czu dro­gi, podej­rze­wa­my, że były to wypad­ki dzie­ci paste­rzy lub wypad­ki samo­cho­do­we. Wszę­dzie było też dużo osu­wisk skał. Wędrów­ka do Kha­kha­bo była dla mnie „wędrów­ką z barsz­czem kaukaskim”.

Pyta­nie 8: Co to jest duży barszcz kau­ka­ski i jaka jest róż­ni­ca w sto­sun­ku do barsz­czu łąkowego?

Pod­czas wędró­wek zoba­czy­li­śmy jado­wi­te węże, odci­ski łap wil­ka i niedź­wie­dzia oraz spo­tka­li­śmy pol­skich tury­stów (Stro­na inter­ne­to­wa: Idzie­my dla…). W Ninos Guestho­use zro­bi­li­śmy sobie prze­rwę i zje­dli­śmy super­o­wy dżem malinowy.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Po świe­cie gór ponow­nie ponow­nie zanu­rza­my się w wiel­ki świat Tbi­li­si. Wyna­ję­li­śmy miesz­ka­nie na tydzień i dużo cho­dzi­li­śmy po mie­ście, byli­śmy np. w ska­te­par­ku i w par­ku roz­ryw­ki Mtat­smin­da … W Mtat­smin­da prze­je­cha­łem z mamą świet­ną kolej­ką gór­ską z pętlą, śmia­łem się z tatą w Zam­ku duchów i sza­la­łem z Tosią na go-kar­dach. W Tbi­li­si parę razy jedli­śmy ogrom­ne lody cze­ko­la­do­wo- wani­lio­we z gru­ziń­skiej fir­my „Tolia” i odkry­łam dla sie­bie super pysz­ne libań­skie jedze­nie. Na sta­rym mie­ście znaj­du­je się sta­ra fabry­ka, któ­ra zosta­ła odno­wio­na i gdzie jest teraz kil­ka faj­nych skle­pów i gdzie znaj­du­je się jedy­ny sklep graf­fi­ti w Gru­zji. Gdy zro­bi­ło się napraw­dę gorą­co (37° w cie­niu) poszli­śmy do Muzeum Naro­do­we­go a poza tym ochła­dza­li­śmy się w fon­tan­nie przy ska­te­par­ku. Teraz dla miło­śni­ków samo­cho­dów- widzia­łem nastę­pu­ją­ce auta: Lam­bor­ghi­ni, Rolls-Roy­ce, Porsche Tur­bo, Ben­tley, kil­ka Ford Mustang i Dodge Chal­len­ger i widzia­łem sta­re­go Mer­ce­de­sa Kla­sy G i Kla­sy S. Bar­dzo podo­ba­ło mi się Tbilisi!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dalej poje­cha­li­śmy do Gori. Zwie­dzi­li­śmy tam Muzeum Sta­li­na i Muzeum Woj­ny. Sta­lin był zna­nym na całym świe­cie dyk­ta­to­rem i uro­dził się w Gori. Obok muzeum znaj­du­je się jego sta­ry wagon pan­cer­ny z luk­su­so­wym na tam­te cza­sy wypo­sa­że­niem. Następ­nie poszli­śmy z przy­ja­ciół­mi do restau­ra­cji (Shin­da Gori). Grał tam na żywo bar­dzo miły, pro­fe­sjo­nal­ny pia­ni­sta. Rano pod nasze auto przy­szły 2 małe bez­dom­ne szcze­niacz­ki, któ­re umy­łem i nakarmiłem.

Pyta­nie 9: Kto to jest dyk­ta­tor?

Z Gori poje­cha­li­śmy do doli­ny Tana, gdzie zro­bi­li­śmy krót­ką wędrów­kę do wodo­spa­du Bii­si. Region ten zna­ny jest z dużej licz­by klasz­to­rów. Kolej­na wędrów­ka (10km) była w doli­nie Kint­svi­si z klasz­to­ru Kint­svi­si do klasz­to­ru Sar­ki. W obu klasz­to­rach było wie­lu mło­dych mni­chów, któ­rzy zapro­si­li nas na małą prze­ką­skę i her­ba­tę. Mni­chom nie bra­ku­je zabaw­nych pojaz­dów, np. bug­gy pla­żo­we, sku­te­ry śnież­ne, jeepy i Gaz 66 (rosyj­ska cię­ża­rów­ka 4x4).

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Zwie­dzi­li­śmy też bar­dzo zna­ne miej­sce byłe­go Związ­ku Radziec­kie­go — Obser­wa­to­rium Aba­stu­ma­ni. Odby­li­śmy świet­ną wyciecz­kę po obser­wa­to­rium, zoba­czy­li­śmy aktyw­ny tele­skop o śred­ni­cy 40cm i pierw­szy tele­skop Związ­ku Radziec­kie­go z 1937 roku. Z obser­wa­to­rium wędro­wa­li­śmy do zam­ku Tama­ra, aby ponow­nie poko­nać nasze 10 km. Wie­czo­rem w nagro­dę spę­dzi­li­śmy 2 godzi­ny w gorą­cych źró­dłach ter­mal­nych (39° i 41°).

• 

• 

• 

• 

• 

Aby wró­cić do Batu­mi prze­je­cha­li­śmy trud­ną tra­są tere­no­wą przez prze­łęcz Goder­dzi. Jecha­li­śmy tą tra­są 5 lat temu i wte­dy padał śnieg (w maju). W Batu­mi koń­czy­my naszą pięk­ną podróż po Gru­zji, czy­li tam, gdzie ją roz­po­czę­li­śmy. Tutaj znów cie­szy­my się życiem mia­sto­wym i spę­dza­my czas z nowy­mi przy­ja­ciół­mi podróży.

Będę tęsk­nić za Gruzją.

Madlo­ba za wie­le pięk­nych chwil i Nachwamdis. 

Do zoba­cze­nia następ­nym razem!

• 

• 

• 

• 

• 

•