Leo Post 6

Cześć wszyst­kim,

tu mój nowy post. 

Naj­pierw jed­nak daję odpo­wie­dzi na pyta­nia z Posta 5.

Pyta­nie 1: Poni­żej widzisz męż­czy­znę tka­ją­ce­go dywan. Czy jest on praw­dzi­wy?

Męż­czy­zna jest figu­rą wosko­wą łudzą­co przy­po­mi­na­ją­cą praw­dzi­wą oso­bę, takie figu­ry moż­na zna­leźć w pra­wie każ­dym turec­kim muzeum.

Pyta­nie 2: W Anta­kyi po raz pierw­szy spró­bo­wa­łem Küne­fe. Co to jest?

Küne­fe to słod­ki deser wypie­ka­ny ze spe­cjal­ne­go sera i cien­kie­go makaronu.

Pyta­nie 3: Zoba­czy­li­śmy tego pięk­ne­go łabę­dzia, z cze­go jest zro­bio­ny?

Łabędź jest zro­bio­ny ze sta­rych poma­lo­wa­nych opon samochodowych.

Pyta­nie 4: Kim był Ata­turk i jakie jest jego praw­dzi­we imię?

Ata­turk, praw­dzi­we nazwi­sko Musta­fa Kemal Paşa Ata­turk, był pierw­szym pre­zy­den­tem Tur­cji po I woj­nie świa­to­wej. Żył od 1881 do 1938 i dzia­łał na rzecz bar­dzo nowo­cze­snej Tur­cji i dobrej edu­ka­cji. Jest bar­dzo popu­lar­ny w Turcji.

Pyta­nie 5: Co to jest osmań­ski konak?

Konak to tra­dy­cyj­ny duży dom osmański.

Pyta­nie 6: Kim byli Sel­dżu­cy i czym była medre­sa?

Sel­dżu­cy byli dyna­stią, któ­ra rzą­dzi­ła na bar­dzo dużym obsza­rze (od Morza Śród­ziem­ne­go po Azję) od 1040 do 1194 roku. Medre­sa była szko­łą Kora­nu i medycyny.

Pyta­nie 7: Co ma Arslan wspól­ne­go ze mną?

Arslan tak jak Leo ozna­cza lew.

Pyta­nie 8: F.K. Dör­ner uży­wał to codzien­nie. Co jest na zdję­ciu?

Kelvi­na­tor to lodówka.

Mam nadzie­ję, że szu­ka­nie odpo­wie­dzi spra­wi­ło wam frajdę!

Nadal jeste­śmy w Tur­cji, tuż przy gra­ni­cy gru­ziń­skiej i ormiań­skiej. Gru­zja jest pierw­szym kra­jem, któ­ry otwo­rzył swo­je gra­ni­ce i chce­my tam pojechać.

Dwa mie­sią­ce to dużo cza­su i wie­le się zno­wu wyda­rzy­ło. W Hal­fe­ti nad rze­ką Eufrat wybra­li­śmy się na wyciecz­kę łodzią do zato­pio­nych ruin mia­sta. Byli­śmy też w Şan­liur­fa, bar­dzo pięk­nym mie­ście zna­nym już w cza­sach Abra­ha­ma. Tam odwie­dzi­li­śmy Muzeum arche­olo­gicz­ne i Muzeum mozai­ki oraz prze­cha­dza­li­śmy się po baza­rze. Stam­tąd dalej podró­żo­wa­li­śmy z Til­lem i Ate­şem. Następ­nym przy­stan­kiem był słyn­ny na całym świe­cie Göbe­kli­te­pe. To świą­ty­nia, któ­ra ma 12 000 lat i jest tzw. cen­trum począt­ku cywi­li­za­cji… Nie­dłu­go się to zmie­ni, ale o tym póź­niej.
W Göbe­kli­te­pe nauczy­łem się jeź­dzić moto­ro­we­rem Tilla.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dalej poje­cha­li­śmy do Har­ra­nu bez­po­śred­nio przy gra­ni­cy z Syrią. Jest to naj­star­sze, nie­prze­rwa­nie zalud­nio­ne mia­sto na świe­cie, i widzia­łem tam zabaw­ne dom­ki trulli. 

Pyta­nie 1: Co to są dom­ki trul­li i z cze­go są zrobione?

• 

A teraz świa­to­wa sen­sa­cja! Byli­śmy w Kara­han­te­pe — led­wo odkry­tym kom­plek­sie świą­tyn­nym, któ­ry ma 15 000 lat! Jest więc o 3000 lat star­szy od Göbe­kli­te­pe i ma ponad 250 słu­pów T (w Göbe­kli­te­pe do tej pory zna­le­zio­no tyl­ko 15). Ozna­cza to, że praw­do­po­dob­nie trze­ba będzie prze­pi­sać pod­ręcz­ni­ki histo­rii na temat począt­ków cywi­li­za­cji. Pozwo­lo­no nam odwie­dzić to miej­sce na kil­ka dni przed ofi­cjal­ny­mi mię­dzy­na­ro­do­wy­mi wyko­pa­li­ska­mi. Nie­ste­ty nie wol­no nam było robić zdjęć.

Pyta­nie 2: Czy są w Euro­pie takie świą­ty­nie i co to są słu­py T?

• 

• 

• 

• 

Dalej byli­śmy w Derik. To mia­sto jest zna­ne w całej Tur­cji z pysz­nych zie­lo­nych oli­wek (ogól­nie nie jestem fanem oli­wek, ale te lubi­łem). Tam zaprzy­jaź­ni­łem się z miłym paste­rzem, któ­ry ma małe stad­ko kóz.

Następ­ny przy­sta­nek zro­bi­li­śmy w Mar­din. Jest to mia­sto bar­dzo bli­sko gra­ni­cy syryj­skiej i miesz­ka tam wie­lu Kur­dów. Wie­le spa­ce­ro­wa­li­śmy po mie­ście, oraz spo­tka­li­śmy arty­stę o imie­niu Burak pięk­nie malu­ją­ce­go na szkle. Ponad­to Ateş, Anto­nia i ja kar­mi­li­śmy bana­na­mi małą małp­kę na uli­cy. Każ­de­go wie­czo­ru widzie­li­śmy też wie­le lataw­ców nad mia­stem, co było bar­dzo ładne.

Jadąc dalej na wschód odwie­dzi­li­śmy kil­ka syryj­skich klasz­to­rów pra­wo­sław­nych, m.in. Dey­rul­za­fa­ran, Mor Gabriel i Mor Had­scha­bo. Opro­wa­dza­li nas po nich bar­dzo mili mło­dzi zakon­ni­cy. Mor Gabriel to głów­ny klasz­tor syryj­skiej wspól­no­ty pra­wo­sław­nej w Tur­cji. W tym klasz­to­rze znaj­du­ją się kata­kum­by z 12 000 zmar­łych, w tym waż­nych patriar­chów pocho­wa­nych w pozy­cji sie­dzą­cej lub stojącej.

Pyta­nie 3: Czym są kata­kum­by i kto to jest patriarcha?

Z Mor Gabriel w kie­run­ku Syrii widzie­li­śmy 2 wybu­chy bomb. To było oko­ło 20 km od nas i czu­łem się z tym nie­zbyt dobrze.
W dro­dze do Ana­sta­siu Dara (antycz­ne­go mia­sta z ogrom­ny­mi cyster­na­mi na wodę) jecha­li­śmy bez­po­śred­nio wzdłóż gra­ni­cy z Syrią. Widzia­łem tam beto­no­wy mur, pola mino­we i spo­ro woj­ska. To było też tro­chę prze­ra­ża­ją­ce, dobrze, że nie mamy już takich gra­nic w Europie.

W Midy­at odwie­dzi­li­śmy dwa super ład­ne, bar­dzo duże kona­ki. Jeden pry­wat­ny, dru­gi miej­ski i oba bar­dzo ład­nie wyre­mon­to­wa­ne (miło było­by zamiesz­kać w jed­nym z nich). W pobli­żu gra­ni­cy widzie­li­śmy wie­le opusz­czo­nych wiosek.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Teraz chce­my jechać w kie­run­ku jezio­ra Van. Po dro­dze odwie­dzi­li­śmy na wpół zato­pio­ne mia­sto Hasan­keyf nad rze­ką Tygrys. Mia­sto jest na wpół zato­pio­ne, ponie­waż zbu­do­wa­no tam zapo­rę. Ogól­nie rzecz bio­rąc, we wschod­niej Tur­cji jest wie­le sztucz­nych zbior­ni­ków wod­nych i zapór, w wyni­ku cze­go pod wodą znaj­du­je się wie­le sta­rych miast i ich skarbów.

• 

• 

Potem poje­cha­li­śmy do Bat­man — Tur­cja ma wie­le zabaw­nych nazw miast i wsi, ale ta jest napraw­dę spe­cjal­na. W Bat­ma­nie mie­li­śmy bar­dzo miłe spo­tka­nie z pro­du­cen­tem lodów i jego rodzi­ną. Zapro­si­li nas do domu na obiad, a następ­ne­go dnia mie­li­śmy pry­wat­ne opro­wa­dza­nie (w tym degu­sta­cję!) po fabry­ce lodów. Zoba­czy­łem maszy­ny do lodów, któ­re pro­du­ku­ją 20 000 lodów na godzi­nę – to było bar­dzo fascy­nu­ją­ce. Poza tym zja­dłem co naj­mniej 13 lodów w cią­gu 24 godzin i było super!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Po lodo­wej przy­go­dzie docie­ra­my do Tatvan nad jezio­rem Van. W Tatvan spo­tka­li­śmy się z Deanem i Zoyą, naszy­mi przy­ja­ciół­mi z Mau­ri­tiu­sa. Razem poje­cha­li­śmy do kra­te­ru wul­ka­nu Nem­rut daği i roz­bi­li­śmy tam kil­ku­dnio­wy obóz. W kra­te­rze zoba­czy­łem i zebra­łem dużo obsy­dia­nów (nie­któ­re z nich były tak duże jak ja).

Pyta­nie 4: Co to jest obsy­dian i do cze­go uży­wał go czło­wiek pier­wot­ny?

W cią­gu tych kil­ku dni każ­de­go wie­czo­ru roz­pa­la­li­śmy ogni­sko, lata­li­śmy dro­nem, jeź­dzi­li­śmy z Deanem na moto­cy­klu cros­so­wym i mówi­li­śmy pra­wie wyłącz­nie po angiel­sku. Kal­de­ra ma kil­ka jezior i ma śred­ni­cę 7 km, co czy­ni ją jed­nym z naj­więk­szych kra­te­rów na świecie.

Pyta­nie 5: Co to jest kaldera?

• 

• 

• 

W dro­dze do mia­sta Van wybra­li­śmy się na wyciecz­kę łodzią na wyspę Akda­mar Ada­si (ze słyn­nym ormiań­skim kościo­łem). Następ­nie w mie­ście zwie­dzi­li­śmy Muzeum Van i Kale­si (zamek). Widzia­łem bar­dzo zna­ne koty Van, któ­re mają bia­łą sierść, i jed­no oko żół­te, a dru­gie nie­bie­skie. Van sły­nie z bar­dzo smacz­ne­go i obfi­te­go śnia­da­nia (któ­re sobie zafun­do­wa­li­śmy). Zosta­li­śmy rów­nież zapro­sze­ni na kola­cję do mło­dej i bar­dzo sym­pa­tycz­nej pary nauczy­cie­li języ­ka angiel­skie­go. W następ­nych dniach mogli­śmy rów­nież odwie­dzić ich szkoły.

Infor­ma­cje o szkole:

bar­dzo nowo­cze­sna szkoła,

300 uczniów,

wiek szkol­ny 9 – 14 lat,

inter­nat ze 120 uczniami,

jeden semestr trwa 3,5 miesiąca, 

część dzie­ci widu­je rodzi­ców tyl­ko 1 – 2 razy w semestrze.

Wie­le szkół w Tur­cji ma wyso­kie beto­no­we mury i są strze­żo­ne przez woj­sko (ponie­waż zda­rza­ły się ata­ki ter­ro­ry­stycz­ne na szko­ły!). Wła­ści­wie to bar­dzo smut­ne i trud­ne do wyobra­że­nia… to nie wina dzie­ci, gdy doro­śli się kłócą!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Po zwie­dza­niu szko­ły poje­cha­li­śmy do ruin zam­ku Urar­tus w Cavu­şte­pe. Sta­ry dzia­dek przy­szedł wcze­śnie rano i zapro­sił nas do swo­je­go małe­go warsz­ta­tu — to było fascy­nu­ją­ce! Dzia­dek imie­niem Meh­met ma 101 lat! i od 85 lat robi amu­le­ty z kamie­nia bazal­to­we­go z napi­sa­mi w języ­ku urar­tyj­skim. Pismo to umie czy­tać sie­dem osób w Tur­cji i dwa­na­ście na całym świe­cie. Kupi­li­śmy dla mnie amu­let na pamiątkę. 

Pyta­nie 6: Jakim rodza­jem pisma jest pismo urartyjskie?

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Nie­wie­lu tury­stów decy­du­je się odwie­dzić oko­li­ce Hak­ka­ri z powo­du ata­ków ter­ro­ry­stycz­nych i walk parę lat temu. Region poło­żo­ny jest w połu­dnio­wo-wschod­nim zakąt­ku Tur­cji, bli­sko gra­ni­cy z Ira­kiem i Ira­nem. My posta­no­wi­li­śmy tam jed­nak pojechać. 

W Hak­ka­ri spo­tka­li­śmy Yakut, Ufu­ka (turec­cy glob­tro­te­rzy) i Haci (zna­ny prze­wod­nik gór­ski). Nie moż­na po pro­stu wędro­wać po górach Hak­ka­ri, bo potrze­ba pozwo­le­nia od woj­ska. Haci zor­ga­ni­zo­wał dla nas wszyst­ko, i poje­cha­li­śmy na dwie wyciecz­ki. Pierw­sza wędrów­ka odby­ła się w doli­nie wodo­spa­dów Awe Ure (kolej­na zabaw­na nazwa w Tur­cji). Potem zosta­li­śmy zapro­sze­ni przez kur­dyj­ską rodzi­nę na posi­łek w górach. Tam usły­sze­li­śmy smut­ne i praw­dzi­we histo­rie o woj­nie turec­ko-kur­dyj­skiej – każ­da rodzi­na w regio­nie stra­ci­ła kogoś w tej woj­nie. Dru­ga wyciecz­ka była do Konak (opusz­czo­nej sta­rej wio­ski nesto­riań­skiej) i pła­sko­wy­żu Ber­ca­lan. Przez cały dzień towa­rzy­szy­ły nam eki­py tele­wi­zji i dzien­ni­ka­rzy, prze­pro­wa­dza­jąc wywia­dy i robiąc milio­ny zdjęć. Tam po raz pierw­szy w życiu byłem w (turec­kiej) tele­wi­zji i udzie­li­łem pierw­sze­go wywia­du (po angiel­sku!). To było napraw­dę zabawne!

Tutaj chciał­bym opo­wie­dzieć coś o tra­dy­cji nestoriańskiej: 

Nesto­ria­nie byli wspól­no­tą chrze­ści­jań­ską. Kie­dy uro­dzi­ło się nowe dziec­ko, sadzo­no 20 drzew i trzy­ma­no w zie­mi 10 beczek wina. Kie­dy dziec­ko doro­sło (20 lat), drze­wa ścię­to na dach jego domu, a wino było pite na jego weselu.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Wra­ca­jąc w stro­nę Van, jecha­li­śmy pierw­szą, praw­dzi­wą tra­są tere­no­wą od cza­su naszej podró­ży (190km w 7h). Fred musiał prze­dzie­rać się przez bło­to, cie­ki wod­ne, śnieg i gruz. Góry były bar­dzo pięk­ne, a Fred był pierw­szym samo­cho­dem, któ­ry jechał po tej tra­sie od zimy. 

W dro­dze na pół­noc minę­li­śmy wul­kan Ten­du­rek daği. Tam zoba­czy­li­śmy ogrom­ne schło­dzo­ne pola lawy (500 km²). Nie­ste­ty w dro­dze do kra­te­ru zatrzy­ma­li nas żoł­nie­rze, ale za to zapro­si­li nas na her­ba­tę do wie­ży strażniczej.

Następ­nie uda­li­śmy się do Ishak Paşa, ogrom­ne­go kom­plek­su pała­co­we­go, któ­ry miał w daw­nych cza­sach 366 pokoi. To pałac jak ze sta­rej baj­ki. W pobli­żu znaj­du­je się gigan­tycz­na góra Ara­rat (5137m npm).

• 

• 

• 

• 

• 

Póź­niej spę­dzi­li­śmy 4 dni na far­mie Wor­ka­way z wido­kiem na Ara­rat. W gospo­dar­stwie razem z Femi (bar­dzo miłym pra­cow­ni­kiem) pro­wa­dzi­łem rano i wie­czo­rem 300 krów do sta­cji udo­jo­wej, napeł­nia­łem świe­że­go mle­ka do pojem­ni­ków, kar­mi­łem małe cie­lę­ta butel­ka­mi z mle­kiem i kie­ro­wa­łem trak­to­rem. Moje ulu­bio­ne cie­lę Bru­no mia­ło 6 dni. Widzia­łem też małe­go indycz­ka, któ­ry wykluł się z jajka.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Następ­ny przy­sta­nek zro­bi­li­śmy w gro­cie sol­nej w Tuzlu­ca. Było bar­dzo cie­ka­wie, powie­trze było sło­ne i zim­ne, i zabra­łam ze sobą wie­le pięk­nych krysz­tał­ków soli. 

Pyta­nie 7: Któ­re z tych kamie­ni są krysz­ta­ła­mi soli?

• 

• 

• 

• 

• 

W dro­dze do Gru­zji byli­śmy w antycz­nym mie­ście Ani. 1200 lat temu miesz­ka­ło tam 100 000 ludzi i było 1001 kościo­łów. Teraz już nie moż­na sobie tego wyobra­zić. W kolej­nym więk­szym mie­ście Kars zje­dli­śmy naj­lep­sze ham­bur­ge­ry w Tur­cji (Twins Bur­ger) i doświad­czy­łem kil­ku burz z piorunami.

Przez Şey­tan Kale­si (Dia­bel­ski Zamek) i prze­łęcz Bül­bülan uda­li­śmy się do Artvin, gdzie zała­twi­li­śmy nie­zbęd­ne doku­men­ty na dal­szą podróż do Gru­zji. Dziś powi­ta­li­śmy Morze Czar­ne i z cie­ka­wo­ścią cze­ka­my na kolej­ny odci­nek naszej podróży. 

Güle Güle Tur­cjo i do zoba­cze­nia wkrótce!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•