2. Turcja — Region północny Morza Egejskiego

Koniec lip­ca to poże­gna­nie z Buł­ga­rią, któ­ra w cza­sach komu­ni­zmu była jed­nym z ulu­bio­nych (i dozwo­lo­nych) celów waka­cyj­nych. Nie­ste­ty po latach świet­no­ści nie­wie­le pozo­sta­ło. Bar­dziej rzu­ca­ją się w oczy zanie­dba­ne mia­sta, znisz­czo­na infra­struk­tu­ra, dzi­kie skła­do­wi­ska śmie­ci i do tego na każ­dym kro­ku spo­ty­ka­ny kon­trast pomię­dzy dro­gi­mi limu­zy­na­mi i wil­la­mi z jed­nej stro­ny a powo­za­mi kon­ny­mi z dru­giej. I tak jak zwy­kle w takiej sytu­acji – uczu­cie rezy­gna­cji i bier­no­ści potę­go­wa­ne jest wzmo­żo­ną kon­sump­cją alko­ho­lu… Mimo tego nie­co przy­tła­cza­ją­ce­go obra­zu, Buł­ga­ria ma swo­je prze­pięk­ne skar­by przy­ro­dy, fan­ta­stycz­ne kra­jo­bra­zy i par­ki naro­do­we, któ­re cze­ka­ją na cie­kaw­skich. Poza tym buł­gar­ska swo­ista nie­sfor­ność przy­cią­ga wie­lu glob­tro­te­rów z Europy.

Tym bar­dziej ude­rzy­ła nas róż­ni­ca sce­ne­rii, gdy bez­pro­ble­mo­wo prze­kro­czy­li­śmy gra­ni­cę buł­gar­sko-turec­ką. Już w Edir­ne – swe­go cza­su sto­li­cy Tur­cji, teraz mia­sto gra­nicz­ne – poja­wia się przed ocza­mi zupeł­nie inny świat i czu­je się cie­pły dotyk orien­tu. Żywe, kolo­ro­we życie na uli­cach i peł­ne kafej­ki (wciąż zdo­mi­no­wa­ne przez męż­czyzn, choć obec­ność kobiet wzra­sta), w któ­rych zamiast alko­ho­lu poda­je się her­ba­tę i kawę, tak moc­ną, że łyż­ka stoi! Mina­re­ty wzno­szą się do nie­ba – dla Leo to nic nowe­go ale Anto­nia potrze­bu­je tro­chę cza­su, by zro­zu­mieć, że muezin z gło­śni­ka nie tra­la sobie byle cze­go, tyl­ko śpie­wa naboż­ne modli­twy. Z dru­giej stro­ny spo­kój i dostoj­ność pro­mie­niu­ją­ce z mecze­tów przcią­ga­ją jej uwa­gę i fascy­nu­ją ją. Wszy­scy chęt­nie korzy­sta­my z chłod­nych gan­ków mecze­tów by odpocząć.

Wybra­li­śmy to samo miej­sce posto­ju (i noc­le­gu) w Edir­ne, co w 2016 roku, czy­li tuż przed maje­sta­tycz­nym mecze­tem Seli­miye Camii w samym cen­trum. Leo przy­po­mniał sobie spo­ro szcze­gó­łów jak np gdzie jest świet­na pie­kar­nia, lodziar­nia, sklep w któ­rym mama kupi­ła buty… Jedy­ny man­ka­ment takie­go miej­sca to muez­zin, któ­ry o 5. rano zaczy­na wzy­wać wier­nych do modli­twy, a dzię­ki wyna­laz­kom tech­ni­ki jaki­mi są gło­śni­ki, ma się wra­że­nie, że stoi i śpie­wa tuż przy uchu… Cóż, może to kwe­stia przy­zwy­cza­je­nia. Nie wiem jak dzie­ci to robią, że je to nie budzi?! Ostat­ni wie­czór w Edir­ne spę­dza­my w tra­dy­cyj­nej łaź­ni turec­kiej hamam z 16. wie­ku. Fun­du­je­my sobie dokład­ne mycie całe­go cia­ła, w przy­pad­ku któ­re­go korzyst­ny jest pewien sto­pień odpor­no­ści na ból (szcze­gól­nie pod­czas szo­ro­wa­nia a la peeling po świe­żej opa­le­niź­nie). Jed­nak po tym sta­jesz się nowym człowiekiem…

Jadąc dalej w kie­run­ku połu­dnio­wo-zachod­nim mija­li­śmy tere­ny rol­ni­cze, aż dotar­li­śmy do pół­wy­spu Geli­bo­lu. Tam poraz pierw­szy w trak­cie tej podró­ży zoba­czy­li­śmy morze i radość była wiel­ka! Pół­wy­sep nie ma roz­wi­nię­tej infra­struk­tu­ry tury­stycz­nej stąd szyb­ko uda­je nam się zna­leźć odosob­nio­ną pięk­ną zatocz­kę, gdzie przez 2 dni odpo­czy­wa­my, pły­wa­my i nur­ku­je­my. Zaraz potem zwie­dza­my róż­ne miej­sca, muzea, bun­kry i pomni­ki wiel­kiej bitwy o Dar­da­ne­le a Leo ma oka­zję odbyć sze­ro­ko poję­tą lek­cję histo­rii o I woj­nie świa­to­wej. Z Kilit­ba­hir prze­pra­wia­my się pro­mem do Canak­ka­le, i tym samym w 10 minut opusz­cza­my Euro­pę i wita­my Azję! W 40°C w cie­niu i w trak­cie popo­łu­dnio­wej drzem­ki Anto­ni w samo­cho­dzie, macha­my tyl­ko z dale­ka do słyn­nej Tro­ji, by w chło­dzie wie­czo­ru zwie­dzić ruiny Alek­san­drii Tro­as. Kolej­na „pry­wat­na zato­ka” jest naszym domem na 3 dni. Tam Leo odby­wa lek­cje geo­gra­fii na temat mor­fo­lo­gii wybrze­ża i geo­lo­gii wapie­nia musz­lo­we­go. W ramach „opła­ty dro­go­wej” (lub na rzecz śro­do­wi­ska) sta­ra­my się oczy­ścić nasze miej­sca noc­le­go­we ze śmie­ci, któ­re nie­ste­ty leżą wszę­dzie, gdzie to możliwe.

W pobli­żu ruin Assos znaj­du­je­my kolej­ny noc­leg nad morzem z wido­kiem na grec­ką wyspę Les­bos. Mimo całej sie­lan­ki pro­blem uchodź­ców jest tu wszech­obec­ny. Na skra­ju oko­licz­nych wio­sek sto­ją rzę­dy kon­te­ne­rów dla uchodź­ców, widok przy­gnę­bia­ją­cy. Miesz­kań­cy mówią, że łodzie uchodź­ców pró­bo­wa­ły dostać się na Les­bos z naj­bliż­szych plaż prak­tycz­nie każ­de­go dnia. Prze­pływ uchodź­ców zatrzy­mał się dopie­ro na począt­ku kry­zy­su koronawirusa.

W Zato­ce Edre­mit koń­czy się na razie dzi­kie samot­ne wybrze­że, a uro­kli­we mia­stecz­ka ustę­pu­ją miej­sca lokal­nym cen­trom tury­stycz­nym nasta­wio­nych na turec­kie­go tury­stę. Nasza tra­sa prze­su­wa się więc w głąb kra­ju i robi­my sobie 4‑dniową prze­rwę w słyn­nej Ber­ga­mie. Tutaj inten­syw­nie oglą­da­my wyko­pa­li­ska wokół Per­ga­mo­nu (kolej­na lek­cja histo­rii dla Leo). Zadzi­wia­ja­ce, ale dzię­ki covi­do­wi tu gdzie codzien­nie lądo­wa­ły set­ki auto­bu­sów z tury­sta­mi, mamy to miej­sce pra­wie wyłącz­nie dla sie­bie. Dla turec­kiej bra­ży tury­sty­ki jest to oczy­wi­ście wiel­ki dra­mat. Do tego docho­dzi ten­den­cja spad­ko­wa kur­su liry turec­kiej… Jeśli w 2016 r. kurs wymia­ny wyno­sił 1 € -> 3,5 lirów, to obec­nie wyno­si 1 € -> 8,7 lirów. Dla nas w tej chwi­li jest to z pew­no­ścią bar­dzo korzyst­ne, ale dla ludzi tu żyją­cych pro­wa­dzi to do coraz cięż­szej wal­ki o byt. Raczej nie będzie­my tego tu dalej komentować…

Z Ber­ga­my obra­li­śmy kie­ru­nek na Izmir i Tire i dalej na Pamuk­ka­le. Prze­je­cha­li­śmy przez pięk­ne góry Aydin, mija­jąc gór­skie zbo­cza i doli­ny do ostat­nie­go zakąt­ka poro­śnię­te drze­wa­mi figo­wy­mi i oliw­ny­mi. Tra­fi­li­śmy na czas zbio­rów i czu­je­my się jak w kra­inie mle­kiem i mio­dem pły­na­cej. Dotar­li­śmy do Pamuk­ka­le popo­łu­dniu, po naj­więk­szym upa­le, i mie­li­śmy 4 godzi­ny cza­su na podzi­wia­nie obiek­tu dzie­dzic­twa UNESCO. Hie­ra­po­lis, a przede wszyst­kim wapien­ne tara­sy (tra­wer­ty­ny) są fascy­nu­ją­ce. Jako, że na miej­scu było mało tury­stów, mogli­śmy zachwy­cać się antycz­nym mia­stem i tara­sa­mi o zacho­dzie słoń­ca prak­tycz­nie sami. Nie­za­po­mnia­ne przeżycie!

Mimo cie­ka­wo­ści i eks­cy­ta­cji zwią­za­nej z podró­żo­wa­niem, dzie­ci wciąż myślą o swo­im „praw­dzi­wym” domu. Od nie­daw­na dzię­ki route­ro­wi WiFi i Tür­kish Tele­com może­my szyb­ko prze­nieść Mön­chwin­kel na żywo do swo­je­go mobil­ne­go domu, nawet na samot­nej pla­ży. Tosia i Leo kłó­cą się, sprze­cza­ją, śmie­ją, bie­ga­ją, bawią się i śpią razem. Jest to wyzwa­nie dla nas na tych kil­ku metrach kwa­dra­to­wych, ale tak­że ogrom­nie spa­ja. Cie­pła i tole­ran­cyj­na otwar­tość Tur­ków — kocha­ją­cych wszyst­kie dzie­ci — jest bar­dzo pomoc­na. Wła­ści­wie każ­de­go dnia dzie­ci dosta­ją jakiś pre­zent — cza­sem melon, lody, gip­so­wą figur­kę, sok lub po pro­stu sze­ro­ki uśmiech i wita­ją­ce machanie…

Jak dotąd FRED radzi sobie świet­nie i dzię­ki napę­do­wi na wszyst­kie koła bez­piecz­nie pro­wa­dzi nas przez nie­prze­jezd­ny teren, w dół do zato­czek lub na samot­ne szczy­ty gór­skie. Dzię­ki pojem­no­ści 4000 cm³, 6 tonom żywej masy i 90 koniom mecha­nicz­nym nie potrze­bu­je­my porann­nej medy­ta­cji na spo­wol­nie­nie… ona jest nie­od­łącz­nym ele­men­tem naszej podró­ży! Tyl­ko raz jak dotąd nie wyglą­da­ło z Fre­dem zbyt dobrze. Pod­czas ruty­no­we­go sma­ro­wa­nia Jasiek zauwa­żył, że prze­gub w przed­niej osi napę­du na czte­ry koła — był zuży­ty. Dal­sza podróż nie wcho­dzi­ła w rachu­bę. Napra­wa w Niem­czech trwa­ła­by 3 – 4 dni i kosz­to­wa­ła nie mniej niż 1000 € — jeśli­by mieć odpo­wied­nią część zamien­ną… Nazwij­my to szczę­śli­wym przy­pad­kiem lub jesz­cze lepiej ufność w Jego opie­kę, w każ­dym razie następ­ne­go dnia zna­leź­li­śmy się w jed­nym z ponad 100 warsz­ta­tów w odda­lo­nej o 60 km „dziel­ni­cy śru­bo­krę­tów” mia­sta Izmir. Meh­met i jego syn Musa nie waha­li się dłu­go. W cią­gu 4 godzin wał kar­da­na został wyję­ty, prze­gub dostar­czo­no mon­te­ro­wi, uzy­ska­no nowy krzyż czo­po­wy, wci­śnię­to i wszyst­ko zosta­ło pro­fe­sjo­nal­nie zło­żo­ne. Koszt: 200 €. A potem było zapro­sze­nie i obfi­ta kola­cja w domu Musa…

Tym wspa­nia­łym doświad­cze­niem koń­czy­my dru­gi blok. Dzie­ci tapla­ją się szczę­śli­we w dużym par­ku wod­nym nie­da­le­ko Pamuk­ka­le. Zasłu­gu­ją na to — po tylu godzi­nach histo­rii i geo­gra­fii. A ja zaraz obró­cę się w słoń­cu na dru­gi boczek 😉 Do zobaczenia!

Do zoba­cze­nia!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•